//Find the doors-mission

«Λεπτόγεως»

Λεπτόγεω ονομάζει την Αθήνα ο Θουκυδίδης στην «Αρχαιολογία» του, για να ερμηνεύσει τον λόγο για τον οποίον οι κάτοικοί της στράφηκαν από νωρίς στη θάλασσα και τις πνευματικές αναζητήσεις. Παραμένει όμως απορίας άξιο πώς σε αυτή την άγονη λεκάνη γης με την ιδιαίτερη γεωμορφολογία άνθισε ο σπόρος των τόσων επιτευγμάτων της. Ίσως σε αυτό το πρωταρχικό ερώτημα εμφιλοχωρεί και η μαγεία μιας πόλης για την οποία ακόμη και Ολύμπιοι Θεοί έρισαν, μιας πόλης που -μαγικά και πάλι- συμφιλιώνει το «ωραίο» και το «υψηλό» του αρχαίου της κλέους με τα θραύσματα της ύστερης της παρακμής και τον βερισμό της σύγχρονής της πραγματικότητας.


Αθήνα και πάλι Αθήνα, λοιπόν. Του τόπου του ισχνού και άγονου, του υπεργόνιμου, ωστόσο, σε σημεία και αναφορές. Της ουτοπίας, αλλά και της δυστοπίας. Μια πόλη, πολυάνθρωπη, ελκυστική και ενίοτε απωστική, που δεν προσφέρεται αμαχητί στις αισθήσεις και στα κλικ των φωτογραφικών μηχανών, αλλά καλεί τον επισκέπτη συναισθητικά να την ανακαλύψει μέσα από τις τόσες υπαρκτές και νοερές της διαδρομές, μέσα από τις οπτικές εντυπώσεις, τις μυρωδιές και τα ακούσματά της. Αιδ εισίν το «κλεινόν αστύ» του Θησέα και αιδέ η κοσμοπολίτικη μητρόπολη του Αδριανού. Η μεσαιωνική επαρχία με τους κομψούς ναϊσκους και τους ραδινούς τρούλους, η Αθήνα του χρωστήρα του Dowell και των λυρικών στίχων του Βύρωνα για την ωραία Κόρη που περιδιάβαινε σαν τη νεραϊδα των θρύλων στα παριλίσια. Η Αθήνα της Τριλογίας, αλλά και η Αθήνα της αντιπαροχής και της βάρβαρης αστικοποίησης. Με τον ορυμαγδό των χαλασμένων εξατμίσεων να οχλούν στα στενά της, αλλά και τις λατέρνες ακόμη να κουρδίζονται με νεύρο στις ανηφοριές της Πλάκας, δίνοντας γραναρισμένες νότες από τα «Χαμένα όνειρα» του Χατζηδάκη.

Διπολική, λοιπόν, μέσα στις αντιθέσεις της, συνθετική από σπαράγματα της ιστορίας της, ενα σιμπίλημα από τοπόσημα και μνήμες η Αθήνα με τον βράχο της Ακρόπολης αιώνια να δεσπόζει πάνω από το αέτωμα της ρωμαϊκής αγοράς, τον τρούλο του τζαμιού του Τζισταράκη, τους ναούς του Καυτατζόγλου και τα νεοκλασικά του Τσίλερ, τις αρτιφισιέλ προσόψεις της αρ ντεκώ αρχιτεκτονικής με τα γεράνια στα έρκερ της, αλλά και τα μπαουχάουζ μπετονένια κτήρια του Γκρόπιους και του Σακελλαρίου. Και άγρυπνη προστάτιδα την Αθηνά Πολιάδα να στέργει με τον μανδύα της τους αυτόχθονες, τους μετοίκους και τους εραστές της. Και πόσοι -δε- την πόθησαν, επήλυδες και "αναμορφωτές", πολλοί στον ρου του χρόνου..


Άχρονοι πλάνητες στην πράσινη κιμιλιά του φυσικού της βράχου οι κάτοικοι και οι επισκέπτες της, ακολουθώντας στην αρχαία Μελίτη τα βήματα του Σωκράτη και του Αποστόλου Παύλου, ιχνηλάτες στα πλακόστρωτα του Πικιώνη, στα αποτυπώματα των Φράγκων ιπποτών και των Οθωμανών βοεβοδών. Νοτισμένη πάντα η αττική γη- όπου αποκαλύπτεται- από τις δροσοσταλίδες της αυγής, με πυλώνες τις Ουασινγκτονίες που φύτευσε η Αμαλία στον βοτανικό της κήπο, σαν στύλους ενός βιόμορφου μνημείου συλλογικής μνήμης υπό το βλέμμα του Εϋνάρδου και τον Βαλαωρίτη, με τις παπαρούνες ακόμη να ανθίζουν στη νότια κλιτύ από το αίμα του Αδώνιδος και του Εσταυρωμένου, τις γαζίες, τις βιολέτες και τα κρίνα να μοσχοβολούν από τις πρασιές στους εαρινούς περιπάτους, μαζί με το αγιόκλημα στις πλακιώτικες αυλές, τους λεμονανθούς και τις νερατζιές στα κράσπεδα και τους ακάλυπτους.


Μια ζαφειρόπετρα, που λέει και ο Παλαμάς, κρυμμένη σε ιστορημένα βραχώδη εξάρματα η Αθήνα με το αττικό φως πρώτα να αντανακλά στον σχιστόλιθο του λεπτογεω τοπίου της, να αναπηδά ακόλουθα στα ασημένια φύλλα του Ελαιώνα της και από εκεί να ακτινοβολεί ανέσπερο στην οικουμένη...

E. Θ. Καϊράκη

Ιστορικός της Τέχνης

"Leptojeos"

Thucydides calls Athens "Leptogeos" in his "Archaeology", in order to interpret the reason why its inhabitants turned early on to the sea and spiritual pursuits. But it remains a mystery how in this barren basin of land with its peculiar geomorphology the seeds of its many achievements blossomed. Perhaps it is in this primary question that the magic of a city for which even the Olympian gods have cursed lies, a city that - magically again - reconciles the 'beautiful' and 'high' of its ancient glory with the fragments of its late decadence and the verismo of its modern reality.


Athens and Athens again, then. The place of the hip and barren, the place of the over-fertile, however, in signs and references. Of utopia, but also of dystopia. A city that is multi-human, attractive and sometimes repulsive, that does not offer itself unreservedly to the senses and the clicks of cameras, but invites the visitor to discover it emotionally through its many existent and mental routes, through its visual impressions, smells and sounds. This is the 'closed city' of Theseus and the cosmopolitan metropolis of Hadrian. The medieval province with its elegant temples and radial domes, the Athens of Dowell's chromaticism and Byron's lyrical verses about the beautiful Kore who wandered like the fairy of legends in the Parisians. The Athens of the Trilogy, but also the Athens of the counter-revenue and brutal urbanization. With the roar of broken exhausts echoing in its alleys, but the lathes still winding nervously up the ascents of Plaka, giving jagged notes of Hatzidakis' "Hateful Dreams".

Bipolar, then, in its contrasts, composed of fragments of its history, a siphon of tokens and memories, Athens with the rock of the Acropolis eternally dominating the pediment of the Roman market, the dome of Tzistarakis' mosque, the temples of Kautatzoglou and the neoclassical buildings of Chiller, the art nouveau façades of Art Deco architecture with the geraniums on its terraces, and the Bauhaus concrete buildings of Gropius and Sakellariou. And vigilant protector Athena Poliada to stern with her cloak the natives, the metropolitans and her lovers. And how many -no- coveted her, elders and "reformers", many in the course of time..
Timelessly lost in the green chalk of its natural rock, its residents and visitors, following in ancient Meliti the footsteps of Socrates and Apostle Paul, tracing the cobblestones of Pikionis, the footprints of the Frankish knights and the Ottoman voevodon. Seared always the Attic land - where it reveals itself - by the dewdrops of dawn, with pillars of the Whassingtonias planted by Amalia in her botanical garden, like the pillars of a beautiful monument of collective memory under the gaze of Eynard and Balaoritis, with the poppies still blooming on the south slope from the blood of Adonis and the Crucifixion, the gazelles, violets and lilies scenting the greens on the spring walks, along with the honeysuckle in the plaque courtyards, the lemon and water lilies on the curbs and porches.


A sapphire stone, as Palamas says, Athens hidden in historic rocky outcrops, with the Attic light first reflecting on the slate of its delicate landscape, then bouncing off the silvery leaves of its Olive Tree and from there radiating upwards to the world...

E. TH. Kairaki

Art Historian